А ці добра вы ведаеце Зянона Пазняка? Знакаміты палітык - так. Адкрыў праўду пра Курапаты - несумненна.
Але асоба Зянона Станіслававіча куды цікавей і шматгранней, чым здаецца на першы пагляд.
Мы сабралі для вас самыя цікавыя моманты з жыцця гэтага культавага чалавека.
Рос без бацькі Зянон Пазняк, народжаны ў 1944 годзе ў вёсцы Суботнікі ў час нямецкай акупацыі, страціў бацьку Стася Яновіча Пазняка, які быў закліканы ў савецкае войска і загінуў на фронце ў снежні 1944 года, калі Зянону было ўсяго 8 месяцаў. Яго дзядзька Ясь, брат яго маткі, таксама загінуў у 1945 годзе, згарэўшы ў танку. Зянон быў выхаваны сваёй маткай Ганнай Яхімаўнай, і яны былі вельмі блізкія ўсё жыццё.
Бунтаваў нават у школьныя гады
Зянон быў вядомы сваім непакорлівым і незалежным характарам яшчэ са школьных гадоў. Аднакласніцы ўспаміналі, што яго дырэктар цягнуў яго за рукаво ў настаўніцкую, а Зянон ухапіўся за парту і разам з партай адкаціўся. Ён вучыўся добра, цікавіўся філасофіяй, улучаючы творы Маркса, але не заўсёды слухаўся настаўнікаў. У заходнебеларускіх Суботніках паваеннага перыяду нешматлікія вучні самаахвотна уступалі ў піянеры, і Зянон уступіў у камсамол толькі дзеля атрымання атэстата. Паступіўшы ва ўніверсітэт, ён адразу ж выкінуў камсамольскі квіток.
Хацеў стаць акторам
Зянон марыў стаць астраномам, яго прыцягвалі зоркі. Ён паехаў у Маскву, каб паступіць на спецыяльнасць астраноміі, але не змог прыстасавацца да чужой мовы і менталітэту і вярнуўся ў Мінск. Потым ён паступіў у Тэатральна-мастацкі інстытут, адкуль яго двойчы выключылі за яго перакананні. Яму атрымалася аднавіцца, у тым ліку дзякуючы заступніцтву Максіма Танка, народнага паэта Беларусі, камуніста і былога палітвязня.
Зянон не шкадуе, што не змог ужыццявіць сваю мару стаць акторам, бо лічыць, што актор - гэта чалавек, пазбаўлены волі.
"Зорныя" знаёмствы Зянона Станіслававіча
Пазняк быў вядомым дзеячам нацыйнага руху ў Мінску ў 1960-х гадах. У той час беларускае інтэлектуальнае кола было вузкае, і цяжка было знайсці аднадумцаў. Пазняк быў блізкі з іншымі вядомымі беларускімі дзеячамі, такімі як Уладзімір Караткевіч, вядомы беларускі паэт і пісьменнік, з якім ён сябраваў і падарыў яму рэдкую фатаграфію Кастуся Каліноўскага.
Таленавіты фатограф
Пазняк быў вядомы таксама як фатограф і меў праблемы з працаўладкаваннем з-за сваіх палітычных паглядаў. Ён нават заяўляў, што калі яго звольняць з працы, то будзе рабіць фотаздымкі бабак у касцёла і атрымваць за гэта яйкі з салам, каб выжыць.
Адкрыў нам праўду пра Курапаты
Аднак найболей вядомым унёскам Пазняка ў беларускую гісторыю стала яго адкрыццё пра масавыя пахаванні ахвяр сталінскіх рэпрэсій ва ўрочышча Курапаты, змесцаваным на ўскраіне Менска. У 1988 годзе Пазняк супольна з інжынерам Яўгенам Шмыгалёвым апублікаваў артыкул, у якім расчыніў гэты факт. Гэта выклікала хвалю абурэння ў грамадстве, і спецслужбы паспрабавалі аспрэчыць яго адкрыцці, заяўляючы, што расстрэлы ў Курапатах праводзіліся нібыта нацыстамі ў час Другой сусветнай вайны. Аднак Пазняк падаў довады, што сапраўдных дакументаў з назвай "Курапаты" не існавала да яго адкрыццяў, і гэта была назва, якая ён сам упершыню скарыстаў. Пад канец 1988 года, на Дзяды, нацыйнае беларускае свята, урочышча Курапаты стала месцам першай масавай акцыі пратэсту, што падкрасляе важнасць адкрыццяў Пазняка ў гісторыі Беларусі.
Стварыў БНФ
Зянон Пазняк, узначаліўшы Беларускі Народны Фронт (БНФ) у 1988 годзе, стаў знакам апазіцыйнай чыннасці ў Беларусі, не падкантрольнай уладам, на працягу многіх гадоў. Апазіцыя БНФ, складзеная з дэпутатаў Вярхоўнай Рады 12-га склікання пад кіраўніцтвам Пазняка, сфармавала ценевы ўрад, які працавала на разгойдванні "дэпутацкага балота" і ўзаемадзейнічала з камуністамі, прапануючы законапраекты пра незалежнасць, афіцыйны статус беларускай мовы і замену савецкай сімволікі на нацыйную.
Жаніўся ў 50 гадоў
У 1994 годзе, напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў, Пазняк заняў трэцяе месца, а таксама ўзяў шлюб з Галінай Вашчанка, сваёй патужніцай па партыі. Гэта быў першы шлюб для 50-гадовага Пазняка, і гэта было абумоўлена спецыфічнымі ўмовамі, з якімі стукнуліся беларускія патрыёты ў 1960-70-х гадах. Пазняк успамінае, што амаль усе маладыя кабеты з найвысокім і сярэднім утварэннем, якія ўяўляюць савецкую інтэлігенцыю, былі русіфікаваны і не казалі на беларускай мове. Гэта стварала цяжкасці ў падборы партнёра, бо яны адмоўна ставіліся да беларускай мовы.
Нягледзячы на гэта, Пазняк успамінае выпадкі, калі ў яго былі сімпатыі да дзяўчын, такіх як гімнастка Ядзя з яго класа, ці калі яго сябры ў маладосці прапанавалі яму жаніцца на дачцэ Максіма Танка.
Перамог Лукашэнка ў судзе
У часы, калі Аляксандр Лукашэнка стаў прэзідэнтам, адбылася падзея, злучаная з апазіцыяй БНФ. У студзені 1995 года, пасле ўварванні расійскіх войскаў у Чачню, апазіцыйныя прадстаўнікі БНФ у Вярхоўнай Радзе выступілі ў падтрымку народа Чачні. У адказ Лукашэнка заявіў, што Пазняк заклікае беларусаў ехаць ваяваць, і быў пададзены ў суд. Вярхоўны Суд прыняў бок Пазняка, абавязаўшы Лукашэнку аспрэчыць сказанае і прынесці выбачэнні, аднак гэта не было зроблена.
Comments